Helenów, niewielka miejscowość leżąca w powiecie łukowskim w gminie Adamów. W pierwszych dniach października 1939 roku był sceną krwawych walk toczonych przez Samodzielną Grupę Operacyjną „Polesie” dowodzoną przez gen. Franciszka Kleeberga z niemiecką 13 Dywizją Piechoty ( zmot.) gen. Otto. Wobec wyczerpania amunicji i możliwości dalszej walki dowódca SGO „Polesie” generał Franciszek Kleeberg powziął decyzję o kapitulacji.
Bitwa:
4 X 1939 r.
Rejon Helenowa obsadzały pododdziały wchodzące w skład Dywizji Kawalerii „Zaza” dowodzonej przez gen. Zygmunta Podhorskiego. Siły dywizji były rozciągnięte na 14 – kilometrowej rubieży od folwarku Gułów przez południowo – wschodni skraj lasu Gułowskiego, Wolę Gułowską, Helenów, Lipiny do Grabowa Szlacheckiego. W tak szerokim pasie trudno było bez łączności radiowej operatywnie dowodzić oddziałami. Dnia 4 X niemiecki 66 pułk piechoty zmotoryzowanej rozpoczął natarcie na tak urzutowane pododdziały polskie. Doszło do krwawych i zaciętych walk. Mimo, że nacierający Niemcy mogli skoncentrować swoje siły na wybranym kierunku, co powodowało uzyskaniem przewagi liczebnej oraz zdecydowanie dominując nad pododdziałami gen. Podhorskiego w sile ognia, walka tego dnia pozostała nierozstrzygnięta.
5 X
Tego dnia do działań w rejonie Helenowa włączyła się 60 Dywizja Piechoty „Kobryń” pułkownika Adama Eplera. W jej skład wchodzili także marynarze z Flotylli Pińskiej, którzy po przekroczeniu przez wojsko polskie rzeki Bug we Włodawie, stracili zdolność do działań marynarskich i rozpoczęli walkę piechotną. Zamiarem Eplera było wyjście na głębokie tyły i w konsekwencji rozbicie naciskającej na pododdziały DK „Zaza” niemieckiej 13 DP (zmot.). W tym celu, w pierwszym rzucie DP „Kobryń” w okolicach Helenowa urzutowały się 182 pułk piechoty rezerwowy z plutonem saperów, trzydziałowa bateria haubic 100 mm wsparta plutonem armat ( 2 armaty75 mm). W skład pułku wchodziły : I batalion (dca. mjr Tadeusz Bandoła) , II batalion (dca kpt. Roman Samoszuk) oraz III batalion utworzony 27 IX we Włodawie z marynarzy Flotylli Rzecznej, dowodzony przez kmdr ppor. Stefana Kamińskiego. To głównie żołnierze III batalionu zapłacili najwyższą cenę w walkach pod Helenowem. Dowódcą 182 pprez. był ppłk. Franciszek Targowski. Celem Polaków był atak na Serokomlę, dalej Adamów lub Wojcieszków.
Natarcie polskie rozpoczęło się o godz. 10.00 . Polacy wyparli Niemców z Helenowa ale później natarcie na odcinku 182 pp wobec oporu nieprzyjaciela straciło impet. Wobec wyczerpania amunicji i możliwości dalszej walki dca SGO „Polesie” gen. F. Kleeberg powziął decyzję o kapitulacji.
Epilog
Na cmentarzu w Helenowie spoczywa 28 żołnierzy polskich. Wśród nich czterech oficerów i trzech podchorążych.
(K. Dębek, R. Piszcz: LO im. BCH w Adamowie)
